Jak wygląda prawidłowe ocielenie i jak pomóc krowie w porodzie. Odpowiednia opieka nad ciężarną krową oraz prawidłowo przeprowadzone działania to klucz do zapewnienia zdrowia matki i cielęcia.

Przygotowanie do porodu

Już na kilka tygodni przed spodziewanym terminem ocielenia należy zapewnić krowie komfortowe warunki oraz monitorować kluczowe wskaźniki zdrowotne. Dobór odpowiedniego stanowiska i dobrze skomponowana dawka pokarmowa wpływają na siłę matki, rozwój płodu oraz przebieg porodu.

1. Warunki bytowe

• Higiena i czystość kojca: codzienne sprzątanie, odkażanie podłoża i wymiana ściółki.
• Optymalna temperatura: utrzymanie 8–15 °C, unikanie przeciągów.
• Wygodne legowisko: miękka słoma lub maty kauczukowe.
• Dostęp do świeżej wody: co najmniej 40–50 l dziennie.

2. Żywienie i suplementacja

W ostatnim miesiącu ciąży krowa powinna otrzymywać paszę objętościową o wysokiej jakości, bogatą w energię i białko. Nadmierne lub niedostateczne żywienie może wpłynąć negatywnie na przebieg porodu.

• Dieta treściwa: wysoka zawartość suchej masy, dobrej jakości siano, sianokiszonka oraz pasze treściwe.
• Suplementacja makro- i mikroelementów: wapń, fosfor, magnez, selen i witamina E.
• Monitorowanie kondycji: utrzymanie oceny ciała (BCS) na poziomie 3–3,5 w skali 1–5.

Przebieg prawidłowego ocielenia

Prawidłowe ocielenie powinno przebiegać w czterech etapach: przygotowanie rodnicy, otwarcie szyjki macicy, aktywna faza wydalania i wydalenie łożyska. Każda z tych faz ma swoje objawy charakterystyczne, które warto obserwować.

1. Faza prodromalna

• Spadek apetytu, izolacja od stada.
• Pozorny niepokój, częste wstawanie i kładzenie się.
• Powiększenie i zmiękczenie krocza oraz sromu.
• Pojawienie się przejrzystej wydzieliny z pochwy.

2. Otwarcie szyjki macicy

W tej fazie następuje rozwarcie kanału rodnego. Rozpoczęcie aktywnych skurczów wskazuje, że szyjka jest gotowa na przejście płodu.

• Regularne skurcze macicy co 5–10 minut.
• Pojawienie się grubszej, mętnej wydzieliny.
• Czas trwania tej fazy: zazwyczaj 2–4 godziny.

3. Aktywna faza wydalania

To najważniejszy moment, gdy krowa intensywnie pcha, a na zewnątrz zaczyna wychodzić pierwsza część cielęcia, zazwyczaj przednie nogi i głowa.

• Silne, częste skurcze (co 2–4 minuty).
• Pierwsza część ciała cielęcia powinna pojawić się w ciągu 30 minut od rozpoczęcia fazy.
• Jeśli nie nastąpi postęp porodu w ciągu 1 godziny, należy rozważyć interwencję.

4. Wydalenie łożyska

Po urodzeniu cielęcia następuje okres, w którym krowa wydala łożysko. Zazwyczaj trwa to 6–8 godzin. Ważne jest, by nie zmuszać zwierzęcia do zbyt szybkiego usuwania błon płodowych.

• Obserwacja spadku objętości macicy i wydalenie błon.
• Zapewnienie spokoju i minimalizacja stresu.

Pomoc krowie w trakcie i po porodzie

Prawidłowa interwencja może ocalić życie cielęcia i chronić zdrowie matki. Kluczem jest wczesne rozpoznanie problemów oraz szybkie, ale delikatne działanie.

1. Objawy nieprawidłowego porodu

• Brak postępu w aktywnej fazie wydalania przez ponad 1 godzinę.
• Odsuwanie się wód płodowych, bez pojawienia się części cielęcia.
• Znaczne osłabienie lub niechęć do współpracy u krowy.
• Silne objawy ogólnego wyczerpania i bolesne odruchy.

2. Pierwsza pomoc i interwencje

• Zapewnienie obserwacja przez doświadczonego hodowcę lub weterynarza.
• Stosowanie środka poślizgowego (np. żelu glicerynowego) w celu ułatwienia porodu.
• Delikatne, ale stanowcze wspomaganie wyciągania cielęcia.
• Unikanie gwałtownego szarpnięcia, by nie uszkodzić dróg rodnych.

3. Opieka po porodzie

Po urodzeniu cielęcia krowa wymaga szczególnej troski. Jej zdrowie i sprawne wydalenie łożyska zapobiega powikłaniom, takim jak zapalenie macicy.

• Pomoc przy wstaniu matki oraz zachęcanie jej do picia i jedzenia.
• Podanie elektrolitów i lekkostrawnej paszy.
• Obserwacja temperatury ciała: nie powinna przekraczać 39,5 °C.
• Zabezpieczenie rany położniczej preparatami antyseptycznymi.

4. Karmienie cielęcia

Natychmiast po urodzeniu ważne jest, by cielę przyjęło siarę w ciągu pierwszych 2 godzin. Zawiera ona przeciwciała niezbędne do budowania odporności.

• Pierwsza porcja siary: min. 2–3 l w ciągu 2 godzin.
• Kontrola jakości siary: gęsta, zdolna do koagulacji.
• Regularne karmienie: co 6–8 godzin przez pierwsze dni.

Kluczowe elementy prawidłowego ocielenia i wspomagania porodu to odpowiednia profilaktyka, czujna obserwacja i umiejętna interwencja. Wiedza i doświadczenie hodowcy w połączeniu z natychmiastowym wsparciem weterynarza minimalizują ryzyko powikłań, zapewniając krowie i cielęciu bezpieczny start.