Żywienie krów zasuszonych – klucz do udanego kolejnego laktacji stanowi fundament efektywnej hodowli bydła, wpływając na zdrowie zwierząt i poziom produkcji mleka.
Znaczenie okresu zasuszenia dla przyszłej wydajności
Okres zasuszenia to faza, w której krowa przechodzi z intensywnej produkcji mleka do przygotowania organizmu na kolejną laktację. Odpowiednie żywienie w tym czasie wpływa na regenerację narządów rozrodczych, odbudowę masy ciała oraz zrównoważenie gospodarki energetycznej. Poprzez kontrolę przyrostu masy i podaż niezbędnych składników dieta zapobiega występowaniu zaburzeń metabolicznych, takich jak kwasica czy hipo- czy hiperkalcemia.
W pierwszych tygodniach zasuszenia kluczowe jest unikanie nadmiernego przybierania na wadze, co może wydłużyć okres wylamiania i obniżyć produkcję mleka po porodzie. Z drugiej strony niedobór energii i aminokwasów hamuje regenerację rozrodczości. Równowaga między tymi skrajnościami wymaga precyzyjnej diety z uwzględnieniem stanu kondycji krów i ich indywidualnych potrzeb.
Kluczowe składniki diety w okresie zasuszenia
Aby zapewnić optymalne warunki do regeneracji i przygotowania do kolejnej laktacji, zwróćmy uwagę na następujące elementy żywienia:
- Błonnik o wysokiej jakości – poprawia żucie, wydzielanie śliny i stabilizuje pH w żwaczu.
- Białko o zrównoważonym udziale frakcji degradującej się i przepuszczalnej do jelit (RDP i RUP).
- Witaminy A, D i E – wspierające układ odpornościowy i regenerację nabłonków wymienia.
- Minerały takie jak magnez, fosfor, sód i potas – kluczowe w prewencji obrzęków i zaburzeń mleczno-wapniowych.
- Suplementy śluzówki żwacza – sprzyjające równowadze mikroflory żwacza.
Dieta powinna zawierać od 1,3 do 1,5 jednostki pokarmowej mlekozastępczej (JPm) na kg suchej masy, w zależności od kondycji krów i poziomu wydajności w poprzedniej laktacji. Zbyt bogata energia może prowadzić do stłuszczenia wątroby, zbyt uboga – do spadku masy ciała i gorszej płodności.
Dostosowanie struktury dawki
Optymalna struktura dawki powinna zawierać co najmniej 30% włókna surowego (NDF), które zapobiega spadkom pH. Stosowanie pasz objętościowych, takich jak siano i kiszonki dobrej jakości, jest kluczowe dla zachowania zdrowego procesu żucia.
Monitorowanie zdrowia i adaptacja diety
W ocenie skuteczności żywienia zasuszonych krów niezbędne jest regularne monitorowanie:
- Stanu kondycji – wskaźnik BCS (body condition score) powinien mieścić się pomiędzy 3,0 a 3,5.
- Parametrów metabolicznych – poziom glukozy, wolne kwasy tłuszczowe (NEFA) i beta-hydroksymaślan (BHB) we krwi.
- Aktywności żwacza – ocena częstości przeżuwania i objętości wydzielanej śliny.
- Wyłomu – czas trwania i komfort trwania okresu okołoporodowego.
Analizy te pozwalają na szybką modyfikację diety oraz wprowadzenie suplementacji, np. cholekalcyferolu lub preparatów magnezowych w celu zapobiegania zespołom okołoporodowym.
Protokół obserwacji BCS
Obserwacje powinny odbywać się co najmniej raz na dwa tygodnie. Nagły wzrost BCS powyżej 3,75 może wskazywać na ryzyko stłuszczenia wątroby i problemów z płodnością w kolejnej laktacji.
Strategie zapobiegania zaburzeniom metabolicznym
Podczas okresu zasuszenia najczęściej występują:
- Kwasica żwacza – jej profilaktyką jest dostarczenie odpowiedniej ilości włókna fizycznego i ograniczenie szybko fermentujących węglowodanów.
- Hipokalcemia – zapobiega się jej przez wprowadzanie diety o niskiej zawartości wapnia i wysokiej zawartości anionów (dodatnie saldo ANION-KAT).
- Ketony – nadmiar dziennej ujemnej równowagi energetycznej kompensuje się dostawką olejów chronionych i glukozozastępczych prekursorów.
Ważne jest również unikanie ostrej zmiany składu dawki przed wycieleniem. Stopniowe dostosowanie paszy pozwala na łagodne przejście z fazy zasuszenia do wstępnej laktacji.
Praktyczne porady dla hodowców
Wdrażając program żywienia zasuszonych krów, warto pamiętać o kilku zasadach:
- Zadbaj o regularność i stały dostęp do paszy objętościowej.
- Planuj dawki w oparciu o analizę laboratoryjną kiszonek i siano.
- Wprowadzaj suplementację pre- i probiotykami wspomagającymi mikroflora żwacza.
- Współpracuj z lekarzem weterynarii i zootechnikiem w celu indywidualizacji planu żywieniowego.
- Stosuj protokoły obserwacyjne – codzienna ocena zachowania, apetytu i wydajności.
Realizacja powyższych wytycznych przyczyni się do poprawy stanu zdrowia krów zasuszonych, ułatwi przebieg porodów oraz zapewni wysoką produkcyjność i odsetek prawidłowych wycieleń w kolejnej laktacji. Dzięki zrównoważonemu podejściu do żywienia, każda krowa będzie miała szansę na pełne wykorzystanie swojego potencjału produkcyjnego.
