Tematem niniejszego artykułu są zalety i wady wypasu całodobowego, czyli systemu, w którym bydło przebywa na pastwisku przez całą dobę bez przerw na dokarmianie w oborze.

Korzyści dla zdrowia i wydajności bydła

Wypas całodobowy może pozytywnie wpływać na kondycję zwierząt oraz ich produktywność. Dzięki stałemu dostępowi do świeżej trawy zwierzęta samodzielnie dobierają skład paszy, co sprzyja prawidłowej pracy przewodu pokarmowego. Równocześnie naturalny sposób żywienia sprzyja zwiększeniu wydajność mleczności i przyrostów masy ciała.

• Poprawa trawienia: Stały dostęp do różnorodnych roślin pastewnych wspiera mikroflorę żwacza i zapobiega zaburzeniom trawiennym.
• Lepsza kondycja racic: Regularne chodzenie po gruncie redukuje ryzyko chorób kopyt, takich jak zgnilizna czy zapalenie struktur kopytowych.
• Aktywność fizyczna: Zwierzęta spędzają więcej czasu na ruchu, co wzmacnia mięśnie i działa profilaktycznie przeciw otyłości.

Praktyka ta często ogranicza potrzebę stosowania pasz treściwych oraz suplementacji mineralno-witaminowej, choć w systemach intensywnych suplementacja nadal bywa niezbędna dla zachowania optymalnego stanu zdrowia.

Wyzwania i ryzyko wypasu całodobowego

Mimo licznych plusów, wypas ciągły niesie ze sobą także pewne ograniczenia. Kluczową kwestią staje się racjonalne gospodarowanie pastwiska i unikanie nadmiernego wypasu, który prowadzi do degradacji gleby i obniżenia wydajności użytków zielonych.

• Przerady gruntu: Ciągłe depczanie może powodować ugniatanie gleby, ograniczając infiltrację wody i rozwój korzeni roślin pastewnych.
• Wypas selektywny: Zwierzęta mogą wybierać swoje ulubione gatunki traw, co prowadzi do zarastania pastwiska gatunkami mniej wartościowymi.
• Choroby pasożytnicze: Dłuższy kontakt ze środowiskiem zewnętrznym zwiększa ryzyko inwazji pasożytów przewodu pokarmowego i zewnętrznych.

Aby zminimalizować te zagrożenia, hodowcy muszą regularnie monitorować stan pastwiska oraz stosować metody ochrony, takie jak wapnowanie gleby czy zabiegi agrotechniczne poprawiające strukturę użytków zielonych.

Zarządzanie pastwiskami i aspekty środowiskowe

W odniesieniu do ekologia i bioróżnorodności wypas całodobowy może zarówno wspierać, jak i ograniczać różnorodność gatunkową roślin i zwierząt.

• Ochrona gleb i wód: Właściwe gospodarowanie nawodnieniem i odprowadzaniem wód opadowych zapobiega erozji i eutrofizacji cieków.
• Bioróżnorodność: Przy umiejętnym zróżnicowaniu gatunków roślin pastewnych pastwiska stają się siedliskiem dla owadów i ptaków.
• Sezonowe rotacje: Wprowadzenie okresowych odłogów pozwala na regenerację roślinności i odbudowę zasobów pokarmowych w glebie.

Kluczowe znaczenie ma tutaj ścisła obserwacja i planowanie wypasu zgodnie z kalendarzem agroekologicznym, aby zapewnić optymalne warunki dla roślin i jednocześnie utrzymać wysoką efektywność hodowli.

Porównanie z innymi systemami wypasu

W praktyce wyróżnia się także wypas przerywany oraz systemy mieszane, w których zwierzęta są część dnia na pastwisku, a część w oborze lub na wybiegach zadaszonych.

• Wypas przerywany: Zwierzęta przenoszone są na nowe kwatery po zmierzeniu biomasy roślinnej, co ogranicza ryzyko nadmiernego wypasu.
• Systemy mieszane: Kombinacja wypasu i dokarmiania w oborze pozwala precyzyjniej kontrolować skład diety i unikać niedoborów pokarmowych.
• Rotacyjne pastwiska: Dzieląc areał na mniejsze sekcje i przeprowadzając zwierzęta co kilka dni, osiąga się wyższe przyrosty biomasy roślinnej.

W porównaniu z systemem całodobowym, metody przerywane czy rotacyjne często pozwalają na lepszą ochronę pastwiska i większą elastyczność w zarządzaniu zapotrzebowaniem pokarmowym zwierząt, jednak mogą wymagać większego nakładu pracy i inwestycji w ogrodzenia.